Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2014, vol. XLVIII, br. 1, str. 337–379
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 343.241(439+497.11+497.5)
doi: 10.5937/zrpfns48-6139
Autor:
Laslo Heka, vanredni profesor
Univerzitet u Segedinu
Pravni fakultet
Sažetak:
Autor u ovom radu daje prikaz sistema kažnjavanja prema novom mađarskom krivičnom zakonu a ujedno upoređuje i neka njegova rešenja sa normativom srpskog i hrvatskog krivičnog prava. Odabir upravo ova tri krivična zakona logičan je imajući u vidu geografsku blizinu i sličnu čak i zajedničku prošlost pomenutih zemalja (Hrvatske i Vojvodine u sastavu Ugarske, a zatim Srbije i Vojvodine sa Hrvatskom unutar Jugoslavije), kao i približno isti vremenski period u kome su zakoni doneseni, te gotovo identične probleme koje zakonska regulativa nastoji rešiti: povećana stopa kriminaliteta, sve bezobzirniji delikti, porast maloletničke delikvencije, upotreba narkotika i psihotičkih sredstava te pojava novih krivičnih dela posebno u vezi sa privrednim kriminalom i korišćenjem modernih sistema informisanja. Medijska prezentacija krivičnih dela, naročito posredstvom komercijalnih televizija čiji dnevnici liče na tzv. crne hronike, daje haotičnu sliku o stanju u društvu i time utiče na društvo i građane. S jedne strane se jača strah od kriminala, a sa druge strane se povećava želja građana da se stabilizuje stanje opšte bezbednosti. Reagujući na potrebe svojih građana država nastoji strožim kaznama uvesti red u društvo. Novi mađarski zakon iz 2013. godine nastoji da uspostavi red u društvu, da povrati poverenje u zakone i sudstvo, kao i u državu u celini. Cilj novoga kodeksa bio je da stvori jednostavne, efikasne, savremene i stroge norme kako za počinioce krivičnih dela, tako i za vaskoliku sudsku vlast. Delom je to urađeno tako što je postroženo kažnjavanje, te je uz dosadašnju kaznu doživotnog zatvora uvedena i kazna stvarnog doživotnog zatvora koja se primenjuje na učinioce najtežih krivičnih dela, uglavnom povratnike, kojima nije omogućeno puštanje na uslovnu slobodu, nego kaznu stvarno trebaju doživotno da odsluže. Za razliku od njih osuđenici kojima je izrečena doživotna zatvorska kazna eventualno mogu da se puste na uslovnu slobodu o čemu se može rešavati tek nakon odsluženja barem 25 godina zatvorske kazne (umesto dosadašnjih 20 godina). Kod kumulativnih kazni rok trajanja zatvorske kazne povećan je sa dosadašnjih 20 na 25 godina.
Zakonodavac je posebnu pažnju posvetio onim krivičnim delima koja u najvećoj meri uznemiravaju građane i predstavljaju najveću opasnost za mađarsko društvo. Shodno tome su u mnogim segmentima uvedene novine u pogledu krivičnih dela protiv javnog reda, seksualnih delikata, kriminalnih radnji protiv dece i javnog morala, kao i krivičnih dela u vezi sa finansijskim poslovanjem.
Ključne reči:
kažnjavanje prema novom mađarskom krivičnom zakonu iz 2013. godine, srpski i hrvatski krivični zakon, kazna doživotnog zatvora, kazna stvarnog doživotnog zatvora, puštanje na uslovnu slobodu