Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2009, vol. XLIII, br. 2, str. 63-87
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 347.623/.627:340.5
interdoi: 10.5937/zrpfns43-0029
Autor:
Dr Olga Cvejić-Jančić, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
U radu se govori o braku i razvodu kroz istoriju Srbije i u savremenom domaćem pravu i pravu evropskih zemalja. U tom pogledu postoji velika razlika između perioda pre i posle Drugog svetskog rata. U periodu pre rata crkvena forma braka je u našoj zemlji bila obavezna forma sklapanja braka, izuzev u Vojvodini, gde je od 1895. g. građanska forma braka bila jedina priznata forma braka, dok je crkveni brak bio dozvoljen ali nije proizvodio pravna dejstva.
Što se tiče crkvene forme braka versko pravo različitih religija se primenjivalo na pripadnike odgovarajućih tj. različitih vera. Za Srbe, od kojih su većina bili su pripadnici pravoslavne hrišćanske crkve, važio je Bračni pravilnik Srpske pravoslavne crkve iz 1933. g., koji je Srpski građanski zakonik iz 1844.g. priznavao kao legalni izvor prava za pripadnike pravoslavne hrišćanske vernike.
U Vojvodini je i posle stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. g. pa sve do Drugog svetskog rata važilo mađarsko pravo tj. Zakon o braku iz 1894. g. (stupio na snagu 1895.), koji je predviđao obavezni građanski brak a koji je važio u onim delovima tadašnje Vojvodine koji su pre ujedinjenja pripadali Ugarskoj, dok je u pojedinim delovima današnje Vojvodine, kao što je Srem i Vojna granica, važio Austrijski građanski zakonik, gde je crkvena forma braka bila jedina priznata forma braka.
Posle rata crkveni brak je postao privatna, lična stvar pojedinaca, bez ikakvog pravnog značaja.
Razvod braka je bio dozvoljen i pre i posle Drugog svetskog rata, ali su se uzroci za razvod kao i društveni značaj razvoda braka veoma razlikovali. Iako razvod pre rata nije bio zabranjen, on nije bio društveno prihvaćen već bi se pre moglo reći da je je bio stigmatizovan. Situacija se posle rata polako menjala tako da se broj razvednih brakova u poslednjim dekadama znatno povećavao i postao vrlo rasprostranjen. Autor u radu daje produbljenu analizu predratnog verskog i posleratnog porodičnog prava u pogledu braka i razvoda, kao i komparativnu analizu razvoda braka u savremenim porodičnim pravima evropskih zemalja.
Ključne reči:
brak, razvod, nepopravljiv neuspeh braka, sporazumni razvod, brakorazvodni uzroci, evropske i međunarodne konvencije o brak i razvodu, uporedno pravo o razvodu