Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2021, vol. LV, br. 4, str. 1095–1118
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 347.628-055.3]:
347.634(497.11)
doi: 10.5937/zrpfns55-34449
Autori:
Darko Simović
Kriminalističko-policijski univerzitet, Beograd
KPA
darko.simovic@kpu.edu.rs
Olga Jović-Prlainović
Univerzitet u Prištini
Pravni fakultet Univerziteta u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici
olga.jovic@pr.ac.rs
Sažetak:
Brak i porodica su ustanove koje neprestano evoluiraju. Društvena realnost ukazuje na to da tradicionalni koncept braka nema kapacitet da prepozna svu kompleksnost međuljudskih odnosa. Otuda težnja da se brak izjednačava sa vanbračnom zajednicom, ali i sa trajnijim oblicima zajedničkog života lica istog pola. Unapređivanju pravnog položaja istopolnih partnera uveliko su doprinele odluke Evropskog suda za ljudska prava. U dosadašnjoj praksi, Evropski sud nije izjednačio istopolne zajednice sa brakom, ali je predvideo da istopolni parovi moraju biti pravno prepoznati kako bi se zaštitio njihov odnos. Države nisu obavezane da priznaju istopolne brakove, ali imaju obavezu da institucionalizuju istopolne zajednice, radi zaštite prava i interesa lica koja u njima žive.
Nastojanje da lično-imovinska i imovinska prava partnera istog pola budu zakonski regulisana, u skladu je sa obavezama Republike Srbije koje proizlaze iz primene Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Međutim, opšti je utisak da Nacrt zakona o istopolnim zajednicama ne sadrži konzistentna i dobro promišljena rešenja. Sagledano sa porodično-pravnog aspekta, ozbiljna primedba rešenja predviđenog u predlogu aktuelnog nacrta zakona odnosi se na ostvarivanje roditeljskog prava. Premda Nacrt ne predviđa mogućnost usvajanja deteta, postavlja se pitanje po kom osnovu partner roditelja deteta ostvaruje ovlašćenja iz sadržine roditeljskog prava. Ostaje uverenje da se proces zakonskog uređivanja istopolnog partnerstva, budući da je reč o još uvek izrazito kontroverznoj temi u srpskom društvu, mora odvijati unekoliko obazrivije.
Ključne reči:
brak, porodica, ljudska prava, diskriminacija, LGBT, istopolne zajednice, registrovano partnerstvo, prava deteta