Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2021, vol. LV, br. 4, str. 1119–1134
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 340.12
doi: 10.5937/zrpfns55-36086
Autor:
Dragan Mitrović
Univerzitet u Beogradu
Pravni fakultet u Beogradu
draganm@ius.bg.ac.rs
Sažetak:
Holistička učenja postoje od pamtiveka, ali bez holističkih pravnih teorija. Holistička ideja je neuporedivo starija od svog modernog porekla i disciplinarne interpretacije, jer su ljudi svet oduvek smatrali celinom koju su sa manje ili više uspeha objašnjavali.
Za savremeni razvoj teorije prava karakteristično je pojačano interesovanje pravnih filozofa i naučnika za holističko učenje. To nije slučajno, jer kod svih naučnika samo u naizgled različitim disciplinama sve više preovladava uverenje o postojanju složene mreže prožetosti i međuzavisnosti između najrazličitijih pojava. To važi i za pravnu filozofiju i nauku. Zahvaljujući novim naučnim otkrićima sve više jača uverenje o postojanju složene mreže prožetosti i međuzavisnosti između sveta, društva, države i prava.
Uprkos rečenom, sva holistički nadahnuta pravna učenja sadrže jedan suštinski nedostatak: utvrđivanje postojećih i mogućih holističkih veza između prirode, društva države i prava, suštinski je statičko i odnosi se samo na stvarne države i prava. Te veze se aktiviraju tek kada se sastave pravni modeli koji se ispituju računarskom simulacijom. Tada holizam oživljava u virtuelnom svetu. To znači da se uporedo sa stvarnim svetom po prvi put uspostavlja novi, alternativni put ili pristup virtuelnom svetu kao obliku mogućeg ljudskog istraživanja ili postojanja.
Sve teorije, dakle i teorije prava, do sada su se bavile stvarnim svetom. Možda je vreme da počnu da se bave istraživanjem novog vitruelnog sveta i njegovim odnosom sa stvarnim svetom. Deo oba ta sveta sigurno jesu država i pravo, kojima se naročito bavi holistička teorija prava.
Ključne reči:
Holizam. – Holističke teorije prava. – Država. – Pravo