Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2021, vol. LV, br. 2, str. 545 – 569
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 347.23:351.853
doi: 10.5937/zrpfns55-31525
Autor:
Duško Čelić
Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici
Pravni fakultet
dusko.celic@pr.ac.rs
Sažetak:
U radu je izložena specifična pravna priroda kulturnih dobara i, sa tog aspekta, specifična i brojna ograničenja prava svojine. Kao posebna vrsta stvari, koje imaju posebna svojstva, funkcije i namenu u društvu, kulturna dobra su predmet posebnog stvarnopravnog uređenja. Takvo, posebno stvarnopravno uređenje povodom kulturnih dobara, predstavlja rezultantu koegzistencije pojedinačnog („privatnog”) i javnog (društvenog) interesa za očuvanjem kulturne baštine kao opšteg dobra društva. Ograničenja prava svojine na nepokretnim kulturnim dobrima, predstavljaju specifičnu konkretizaciju socijalne vezanosti prava svojine. Kao osnovni izvor prava kulturnih dobara u Republici Srbiji, Zakon o kulturnim dobrima, donet pre više od četvrt veka, oblast svojinskih prava na kulturnim dobrima reguliše nepotpuno i neprecizno, čak je i u koliziji sa kasnije donetim propisima, Ustavom i Zakonom o javnoj svojini. Brojne odredbe o pravima i obavezama vlasnika nepokretnog kulturnog dobra su nepotpune i neprecizne a garancije prava svojine nedovoljne. U radu je pokrenuto i pitanje stvarnopravnog statusa i svojinskih ograničenja na nepokretnim kulturnim dobrima koja su istovremeno bogoslužbeni hramovi, čiji su vlasnici i korisnici crkve i verske organizacije. Istaknuta je potreba da se svojinska ograničenja vlasnika ovih nepokretnih kulturnih dobara, prilagode specifičnim potrebama crkava i verskih organizacija, kao i da se dodatno ograniči mogućnost zahvatanja u pravo svojine od strane javnih vlasti.
Ključne reči:
nepokretna kulturna dobra, ograničenja prava svojine, pravo pravo preče kupovine, eksproprijacija, res sacrae