Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2018, vol. LII, br. 3, str. 819–854
jezik rada: engleski
Originalni naučni rad
udk: 339.54:061.1(100)]:340.132
doi: 10.5937/zrpfns52-19362
Autor:
Dr Rodoljub Etinski, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
r.etinski@pf.uns.ac.rs
Sažetak:
Paneli i Apelaciono telo mehanizma za rešavanje sporova (Dispute Settlement Body) Svetske trgovinske organizacije koriste najčešće sredstva tumačenja sadržana u stavu 1 člana 31 Bečke konvencije o pravu međunarodnih ugovora u tumačenju članova III i XX Opšteg sporazuma o trgovini i carinama iz 1994. godine. Članom III je obezbeđen nacionalni tretman za uvezenu robu. Istraživanje je ograničeno na stav 2, koji se odnosi na nacionalni tretman u pogledu poreza i dažbina, i na stav 4, koji se odnosi na nacionalni tretman u oblastima izvan poreza i dažbina. Članom XX su predviđeni opšti izuzeci koji se odnose na javni moral, život i zdravlje, iscrpljive nacionalne resurse itd.
Član 31 Bečke konvencije sintetiše više pristupa tumačenju, kao što su tekstualni, teleološki, onaj koji se svodi na utvrđivanje namare ugovornica, sistemski i evolutivni. U tumačenju navedenih propisa Opšteg sporazuma najčešće je korišćen tekstualni pristup, koji favorizuje tekst propisa, kontekst, kao i obično značenje termina, koje je često utvrđivano uz pomoć rečnika, a u svetlu predmeta i cilja sporazuma. Postoje značajni izuzetci koji su uslovljeni prirodom propisa ili prirodom objekta na koji se propis odnosi. Izborom sredstava tumačenja ili pridavanjem odlučujućeg značaja nekom sredstvu stiže sa do željenog rezultata, o to je obično rezultat koji je impliciran predmetom i ciljem Opšteg sporazuma. Važnu ulogu u tumačenju pored načela dobronamernosti ima i načelo razumnosti, koje je, uostalom, jedan od komponenata načela dobronamernosti.
Tumačenje navdenih propisa Opšteg sporazuma ne teče bez teškoća i nedoumica. Tako, postoji praksa koja je označena kao ćorsokak, a koja bi mogla da bude posledica viška tumačenja. Uočen je jedan čudan primer rešavanja disharmonije među informacijama koje stižu iz različitih izvora, odnosno iz pripremnih radova, sa jedne strane, i teksta propisa sa druge strane.
Ključne reči:
tumačenje, GATT 1994, nacionalni tretman, izuzeci