Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2015, vol. XLIX, br. 4, str. 1509–1518
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 347.191.12:336.781.5
doi: 10.5937/zrpfns49-10329
Autor:
Dr Dušan Nikolić, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
D.Nikolic@pf.uns.ac.rs
Sažetak:
Negativna kamatna stopa postoji kada je deponent dužan da na osnovu ugovora o novčanom depozitu plati depozitaru (banci) naknadu za čuvanje novca. U literaturi se ukazuje na činjenicu da je pravna regulativa u većini zemalja zasnovana na pretpostavci da kamatne stope ne mogu biti negativne i da se suočavamo sa fenomenom o kom malo znamo. Uvođenje negativnih kamatnih stopa bi moglo da ugrozi funkcionisanje, pa čak i sam opstanak pojedinih zadužbina i fondacija. Time bi posebno bile pogođene osetljive društvene grupe.
Zakonom o zadužbinama i fondacijama Republike Srbije je propisano da se imovina zadužbine ne sme smanjiti ispod najmanje vrednosti osnovne imovine od 30.000 evra u dinarskoj protivvrednosti prema kursu Narodne banke Srbije na dan osnivanja. Osim toga, predviđeno je i da osnivač može u osnivačkom aktu odrediti najmanju vrednost do koje se osnovna imovina zadužbine može smanjiti, a koja, pri tom, ne sme biti manja od najmanje vrednosti osnovne imovine utvrđene Zakonom.
U Srbiji bi negativne kamatne stope najpre mogle otežati, a vremenom i onemogućiti, ostvarivanje ciljeva zadužbina i fondacija koje za obavljanje delatnosti mogu koristiti samo prihode od kamata, a ne i sredstva koja čine osnovnu i drugu imovinu čija je vrednost veća od zakonskog minimuma. Neke zadužbine bi mogle čak i prestati da postoje usled umanjenja osnovne imovine koja se sastoji isključivo u novcu deponovanom u bankama.
U radu je ukazano na potrebu da se preispitaju važeća normativna rešenja i da se blagovremeno započne transformacija pojedinih pravnih instituta, pri čemu bi trebalo voditi računa o njihovoj sistemskoj i socijalnoj funkciji, kao i o potrebi da se u uspostave odgovarajući korektivni mehanizmi radi zaštite interesa slabije strane u građanskopravnim odnosima.
Ključne reči:
negativne kamatne stope, zadužbine, fondacije, osetljive društvene grupe