Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2013, vol. XLVII, br. 3, str. 377–390
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 502/504:061.1EU
doi: 10.5937/zrpfns47-4598
Autor:
Dr Atila Dudaš, asistent
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Široki dijapazon direktiva i uredaba Evropske unije kojima
je cilj zaštita životne sredine zasniva se na nekoliko osnovnih načela,
koja se tradicionalno dele na načela politike zaštite životne sredine
i načela sprovođenja zaštite životne sredine. U prethodnu grupu spadaju
načelo održivog razvoja i načelo visokog stepena zaštite, dok u potonju
načelo supsidijarnosti i proporcionalnosti, načelo integrisanosti,
načelo predostrožnosti, načelo preventivnog delovanja, načelo otklanjanja
ekološke štete na izvoru njenog nastanka i načelo „zagađivač
plaća“.
U ovom radu su predmet analize samo načela politike zaštite životne
sredine, tj. načelo održivog razvoja i načelo visokog stepena zaštite životne
sredine.
Sadržina načela održivog razvoja nije utvrđena u primarnim i sekundarnim
pravnim izvorima Evropske unije, već u političkim aktima međunarodne
i komunitarne prirode. Definiše se kao razvoj kojim se zadovoljavaju
potrebe sadašnje generacije, bez ugrožavanja sposobnosti budućih
pokolenja da zadovolje sopstvene potrebe. Osnovni problem u tumačenju
ovog načela nalazi se u utvrđivanju merila na osnovu kojeg se
pojedine delatnosti kvalifikuju kao oblici razvoja kojima se ugrožava ili
ne ugrožava sposobnost budućih generacija da zadovolje svoje potrebe,
kao i u projekciji potreba budućih pokolenja.
Ni načelo visokog stepena zaštite životne sredine nije jednostavnije za
tumačenje. Jedini elementi za utvrđivanje njegove sadržine, koji se čine nespornim
i opšte usvojenim, su da se ovaj standard ne odnosi na najviši mogući
nivo zaštite uopšte i da se, kao merilo utvrđivanja visokog stepena životne
sredine, uzmu standardi zemalja koje imaju razvijenu zaštitu životne sredine,
kako članica Evropske unije, tako i onih koje to nisu.
Najveća slabost oba načela, koja im oduzima gotovo svu pravnu sadržinu,
te i mogućnost neposrednog pravnog sankcionisanja, je da osim
ekoloških elemenata sadrže i ekonomske i socijalne. Autor smatra ispravnim
stav usvojen u doktrini da bi se uklanjanjem ili relativizovanjem značaja
njihovih ekonomskih i socijalnih komponenti, odnosno jačanjem ekološke
komponente, načelo održivog razvoja i načelo visokog stepena zaštite
životne sredine mogla da postanu pravila sa neposrednom pravnom
sankcijom, tj. mogućnošću da Sud pravde Evropske unije poništi direktivu
ili uredbu organa Unije koja nije u skladu sa njima.
Ključne reči:
zaštita životne sredine, pravo Evropske unije, održivi
razvoj, visok stepen zaštite životne sredine, politika zaštite životne sredine