Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2012, vol. XLVI, br. 4, str. 277–290
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 340.132:343
doi: 10.5937/zrpfns46-3292
Autor:
Dr Nataša Deretić, docent
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Ovaj rad je nastavak priče o korupciji kao društveno-štetnoj
pojavi koju poznaju sva društva: od Starog, Srednjeg do Novog veka.2
Iako je pojam korupcije tokom istorije menjao značenje, suština je ostala
ista: od zloupotrebe i kvarenja vlasti do podmićivanja, odnosno potkupljivanja
radi određene koristi. Osvrnućemo se na pojavne oblike korupcije
u Srednjem veku, koji se poklapa sa feudalnom društveno ekonomskom
formacijom; ista je postojala kao zapadnoevropska varijanta i kao
vizantijski tip feudalnog društva. Osnovu srednjovekovnog društvenog
uređenja u varvarskim državama, čini zemljišni posed – feud, i pronija u
Vizantiji, koje je feudalni gospodar davao vazalu na uživanje, upravljanje,
ali ne i na samostalno raspolaganje. Feudalni gospodar (sizeren) davanjem
zemljišnog poseda – pronije i feuda, pronijaru i vazalu, u neku
ruku “kupuje“ njihovu ličnu odanost (vernost), što povlači i ostale oblike
podmićivanja, odnosno potkupljivanja radi neke koristi.
Pojavi korupcije posebno pogoduje hijerarhijski uređen razgranat birokratsko-
činovnički aparat u srednjovekovnim državama. Iako je u Vizantiji
najviša birokratija bila plaćena za svoj posao, vremenom će njihova samovolja,
podmitljivost, grubost i nestručnost, imati za posledicu jačanje korupcije.
U varvarskim srednjovekovnim državama, veliki uticaj na kralja
imaju njegove vojskovođe (vojvode) i pratioci, koji su često radi svoje koristoljubivosti
zloupotrebljavali beneficije koje im je kralj podario.
Ključne reči:
Sizeren, vazal, kmet, kupovina lične odanosti, koristoljubivost