Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2011, vol. XLV, br. 3 tom 1, str. 195–222
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 347.63:57.089
doi: 10.5937/zrpfns45-0079
Autor:
Dr Gordana Kovaček Stanić, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Razvoj medicine i biologije, s jedne strane omogućuje da
pravno i biološko materinstvo i očinstvo u potpunosti koincidiraju, jer medicinskobiološke
analize, a prvnstveno analiza DNK to omogućuje. Sa druge
strane, upravo razvoj biomedicine uzrokuje da pravno i biološko očinstvo u
slučajevima začeća deteta uz biomedicinsku pomoć, ako je korišćen genetski
materijal donora, budu u raskoraku. Autonomija stranaka dobija primat, jer
se na osnovu volje stranaka određuje pravni roditeljski odnos, dok princip
materijalne istine potpuno gubi na značaju. Pravni roditelji deteta ostaju lica
koja su bila subjekti postupka začeća uz pomoć biomedicine, a koji su
uključeni u postupak da bi dobili dete.
Autonomija majke proširena je u onim pravnim sistemima koji
dozvoljavaju anoniman porođaj, jer majka ima mogućnost da ne otkrije
svoje podatke. Postupak priznanja vanbračnog očinstva takođe
omogućuje autonomiju stranaka. Ako muškarac prizna očinstvo i dobije
neophodnu saglasnost, taj muškarac će se smatrati ocem deteta.
Materijalna istina se ne utvrđuje. Sa druge strane, u sudskim postupcima
utvrđivanja i osporavanja materinstva i očinstva sud je obavezan
da utvrdi materijalnu istinu, koja se može bazirati na DNK anlizi ili
drugim biološkim analizama. Može se reći da je autonomija stranaka
ograničena zahtevom da se u ovim slučajevima materinstvo i očinstvo
bazira na biološkim činjenicama.
Ključne reči:
autonomija stranaka, materijalna istina, materinstvo,
očinstvo, utvrđivanje, osporavanje, začeće uz biomedicinsku pomoć