Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2009, vol. XLIII, br. 3, str. 257–282
jezik rada: srpski
Originalni naučni rad
udk: 347.626.2
interdoi: 10.5937/zrpfns43-0067
Autor:
Dr Bojan Pajtić, docent
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Srbija je (među poslednjima u Evropi) uvela institut bračnog ugovora u pozitivno zakonodavstvo. Porodični zakon Srbije iz 2005. godine, izbrisao je razliku između pozitivnog prava Republike Srbije i praktično svih evropskih uporednih zakonodavstava u pogledu postojanja mogućnosti izmene zakonskog bračno-imovinskog režima. Navedena institucija, nije međutim, po prvi put prisutna u srpskom pravu. Njeno postojanje i primena u Srbiji devetnaestog i dvadesetog veka imaju relativno dugu istoriju. Period nakon drugog svetskog rata doneo je zabranu izmene zakonskog režima zajedničke imovine supružnika. Porodičnim zakonom se, po prvi put posle više od šest decenija, ustanovljava pravo supružnika i budućih bračnih drugova da izmene zakonski režim zajedničke imovine, i sklope pravne poslove kojima će i pro futuro urediti svoje imovinske odnose kako na postojećoj, tako i na budućoj imovini. Institucija bračnog ugovora omogućava budućim i aktuelnim bračnim drugovima da ugovore režim odvojenosti imovine, i da urede svoje odnose u skladu sa načelom slobode ugovaranja, bez do tada postojećih formalnih ograničenja.
Teoretičari su prepoznali više sistema imovinskih odnosa između supružnika u evropskom pravu. Najčešće se njihova razmatranja svode na tri, odnosno četiri osnovna pristupa. „Prvi sistem je sistem spajanja imovine, drugi je sistem odvojene imovine i treći je sistem zajedničke imovine ili zajedničke tekovine.“ Pojedini teoretičari pominju i četvrti sistem – „režim odložene zajedničke imovine (odnosno režim zajednice prinosa ili imovinske zajednice).“
Ovaj rad naznačio je da bračni ugovori nemaju istu funkciju u reformskim zemljama, kao u ostalim državama našeg kontinenta. U društvima u tranziciji porodična zakonodavstva su najčešće zadržala režim zajedničke imovine. Samim tim, u ovim pravnim sistemima bračni ugovori usmereni su ka realizaciji težnje supružnika da u njihovim imovinskim odnosima bude uspostavljen režim odvojene imovine. U većini ekonomski izrazito razvijenih zemalja, imovinski odnosi bračnih drugova temelje se na sistemu odvojene imovine (kao zakonskom imovinskom režimu), a supružnici se mogu sporazumeti o ugovaranju zajednice sticanja.
Ključne reči:
Bračni ugovor, bračni drugovi, Porodični zakon, zakonski
imovinski režim