Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2007, vol. XLI, br. 3, str. 459–481
jezik rada: srpski
Izvorni naučni rad
udk: 347.67(37)
interdoi: 10.5937/zrpfns41-0048
Autor:
Mr Samir Aličić, asistent-pripravnik
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Regula Catoniana propisuje da će legat koji je nevažeći u trenutku sastavljanja testamenta ostati nevažeći bez obzira na momenat. U klasičnom periodu primena Katonove Regule se širila, i na kraju je bila formulisana kao opšti prinicip da pravni posao koji je nevažeći ne može postati važeći samim protekom vremena, pa čak ni na osnovu promenjenih oklonosti. S druge strane, izvorna primena Katonijane na legate se sužavala. Jedan od akata kojima je sužena primena Katonijane je Neronova senatska odluka, donesena sredinom prvog veka, kojom je predviđeno da se nevažeći legat per vindicationem kojim je tes- tator legirao tuđu stvar smatra za važeći legat per damnationem. Primena ove senatske odluke je proširena putem tumačenja pravnika na sve legate nevažeće zbog pogrešnog izbora forme. Neronova senatska odluka nije bila protivna osnovnom značenju Katonove regule, po kome momenat u kome je testator umro nije relevantan za pitanje osnaženja legata, jer po Neronovoj senatskoj odluci legat osnažuje po inicijativi zainteresova og lica, a ne protekom vremena niti na osnovu promenjenih okolnosti. Međutim, derogiran je princip do koga se došlo širim tu- mačenjem Katonovog pravila, da se legat koji je od početka nevažeći ne može uopšte naknadno osnažiti. Na osnovu SC Neronianum-a Regula Catoniana je bila delimično derogirana putem pretorskog prava, ali je i dalje važila na planu civilnog prava, budući da je legat osnažen putem senatske odluke ostajao nevažeći po ius civile-u.
Ključne reči:
Regula Catoniana, SC Neronianum, legati, nevažnost, konvalidacija, regule, rimsko pravo