Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2004, vol. XXXVIII, br. 2 tom 1, str. 83-101
jezik rada: srpski
Izvorni naučni rad
udk: 949.711 “1804/1813”
323.27 (497.11) “1804/1813”
interdoi: 10.5937/zrpfns38-0028
Autor:
Dr Miloš Marjanović, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Autor analizira Prvi srpski ustanak kao “herojsko doba” građanske revolucije u kome su se odvijale korenite, ubrzane i nasilne promene turskog feudalnog poretka. Ta revolucija je otpočela još sa uticajima austrijsko-turskog rata 1788-1791. i Francuske revolucije, u višeslojno i nijansirano stvorenim uslovima. Posebno je bila važna uloga trgovačke elite za proces konstituisanja građanskog društva. Državnopravno konstituisanje se odvijalo u oštroj borbi centralističkih i partikularističkih struja u kojoj je Karađorđe eliminisao opoziciju. Sledeći Vuka, Rankea i Maretića, ukazano je na autoritarne tendencije i tadašnje optužbe za kršenje yudskih prava čije su pouke i danas aktuelne. Kao protivurečan, dugotrajan istorijski proces i pokret za građanskom emancipacijom, uz stalne opasnosti od autoritarnih tendencija, Srpska revolucija traje i posle 1835. godine.
Ključne reči:
Prvi srpski ustanak, Srpska i građanska revolucija, uslovi nastanka, trgovačka elita, Vuk, Ranke, Cvijić, Gedeon Ernest Maretić, emancipatorske i autoritarne tendencije, demokratski ustrojeno građansko društvo, ljudska prava.