Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2004, vol. XXXVIII, br. 2 tom 1, str. 37-60
jezik rada: srpski
Izvorni naučni rad
udk: 949.711 “1804/1813”
interdoi: 10.5937/zrpfns38-0026
Autor:
Dr Ljubomirka Krkljuš, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
U istoriji srpske državnosti su u svim etapama njenog razvitka postojale tesne veze izmeođu Srba iz Habzburške monarhije i Srba iz Srbije. Prvi programi o oslobođenju srpskog naroda su nastali u krugovima austrijskih Srba, kulturno i privredno razvijenijim. U radu su obrađena dva takva programa: grofa Đorođa Brankovića i karlovačkog mitropolita Stevana Stratimirovića. Đorođe Branković je u vreme Velikog bečkog rata (1683- 1699) načinio jedan program o vaspostavljanju srpske države umesto evropske Turske, pod imenom “Ilirik” ili “Ilirska kraljevina”, čiji bi on trebalo da bude despot, jer se izdavao za potomka poslednje srpske vladarske porodice. Mada nerealan, ovaj program je imao veliki značaj u potonjem političkom životu Srba u Austriji. Mitropolit Stratimirović je u toku Prvog srpskog ustanka održavao tesne veze sa ustanicima, pomagao im materijalno, savetima i u održavanju diplomatskih veza sa Austrijom. U toku 1805. dostavio je ruskom caru jedan program o oslobođenju srpskog naroda i stvaranju srpske države.
Ključne reči:
Veze Srba iz Srbije i Austrije, Veliki bečki rat, Srbi dobrovoljci, Velika seoba, grof, despot, Đorđe Branković, privilegije, “Ilirik”, obnavljanje srpske države, Slaveno-serbske hronike, Stevan Stratimirović, mitropolit karlovački, Temišvarski sabor, veze i saradnja sa ustanicima, Austrija, Rusija, Samborski, memoar o oslobođenju srpskog naroda, Čartoriski.