Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2003, vol. XXXVII, br. 3, str. 7- 41
jezik rada: srpski
Izvorni naučni rad
udk: nema
interdoi: 10.5937/zrpfns37-0027
Autor:
Dr Milijan Popović, redovni profesor
Univerzitet u Novom Sadu
Pravni fakultet u Novom Sadu
Sažetak:
Tri su oblika državnog uređenja: unitarna država, regionalna država i federacija. Unitarna država je najstariji i danas najrasprostranjeniji oblik državnog uređenja. Prva federacija je nastala krajem XVIII veka, a regionalna država posle Drugog svetskog rata. Preovlađuje stanovište u teoriji države i Ustavnom pravu da je unitarna država „najprirodniji“ oblik državnog uređenja, koja najbolje odgovara zadacima i svrsi države. Federaciju pojedini pisci vide kao „nedovršen“ oblik države. Regionalna država je zamišljena kao oblik državnog uređenja koji treba da preVlada slabosti i unitarne države i federacije, a da zadrži njihove dobre strane. Koji je oblik države bolji zavisi od konkretnoistorijskih prilika svake zemlje, mada je, na apstraktnom planu, unitarna država najpouzdanija.
Ideju o regionalizaciji Republike Srbije prvi je kod nas izneo Miodrag Jovičić u svojoj Ustavnopravnoj studiji Regionalna država (Beograd, 1996.god.).
Jovičićeva ideja o regionalizaciji Republike Srbije je aktuelizovana posle petooktobarskih promena 2000. godine u nekoliko projekata novog Ustava Republike Srbije. Prvo je nezavisna grupa eksperata, okupljena oko Beogradskog centra za ljudska prava, avgusta 2001. godine izradila nacrt Ustava Republike Srbije u kojoj su sadržane i odredbe o preuređenju Republike Srbije u regionalnu državu. Potom je prof. Pavle Nikolić sačinio nacrt Ustava Kraljevine Srbije 2001. godine koji sadrži i njegov predlog za regionalizaciju Srbije. Grupa eksperata iz Novog Sada okupljena oko neVladine organizacije FORUM JURIS, te iste 2002. godine izašla je sa svojim nacrtom Ustava Republike Srbije i predlogom o regionalizaciji Srbije. Najzad, i Demokratska stranka Srbije je 2003. godine izašla u javnost sa svojim predlogom Ustava Republike Srbije i predlogom o regionalizaciji Srbije. Od svih navedenih predloga o regionalizaciji Republike Srbije, najradikalniji je predlog grupe eksperata iz Novog Sada. U težnji da se izrazi i sačuva tzv. suštinska autonomija, oni su napravili model po kojem nema nikakve načelne razlike između postojeće Autonomne Pokrajine Vojvodine i federalne jedinice u federacijama.
Danas nije vreme za regionalizaciju Republike Srbije. Ako stojimo na stanovištu građanskog suvereniteta, a ne na nacionalnom stanovištu manjinskim nacionalnim zajednicama ne treba dati pravo na teritorijalnu autonomiju. Svoja individualna i kolektivna manjinska prava one mogu ostvarivati na druge pogodne načine kako se to uostalom i radi u razvijenim i demokratskim zemljama Evrope. Ne postoje ni istorijski razlozi za regionalizaciju Srbije, kao na primer, u Italiji i Španiji, pošto u prošlosti nisu postojale države na prostorima Republike Srbije. Pored toga, organizacija i delatnost regionalnih organa iziskuje velika finansijska sredstva kojima danas Republika Srbija ne raspolaže. Najzad, podela na regione automatski ne dovodi do jačanja demokratije. Usitnjavanje prostora može da izazove suprotan efekat – zatvaranje i partikularizam, a može čak da dovede u pitanje i jedinstvo države, osobito s obzirom na karakterne osobine većinskog srpskog naroda.
Ključne reči:
unitarna država, regionalna država, federacija, region (autonomna pokrajina), manjinska prava