Ceo tekst rada:
Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad
2024, vol. LVIII, br. 2, str.451-469
jezik rada: srpski
Pregledni rad
udk:342.731:322(497.1)
doi:10.5937/zrpfns58-53007
Autor:
Dalibor Đukić
Univerzitet u Beogradu
Pravni fakultet u Beogradu
dalibor.djukic@ius.bg.ac.rs
ORCID ID: 0000-0003-1447-7128
Sažetak:
Jugoslovenski model odnosa države i religije nije se dra- stično menjao od 1946. godine, ali su se postepene promene dešavale bez formalnog narušavanja osnovnih principa odvojenosti crkve i države. U prvim godinama nakon Drugog svetskog rata dominirao je teror nad verskim organizacijama, ali su nakon donošenja Zakona o pravnom položaju verskih zajednica iz 1953. godine usledile postepene promene. U radu se zastupa stav da se jugoslovenski model vremenom udaljavao od abolicionističkog pristu- pa, čiji je cilj potpuna eliminacija religije, ka režimu sekularne kontrole verskih organizacija. Druga hipoteza je da odnos države i društva prema religiji nije bio identičan u svim oblastima koje su se našle u sastavu SFRJ, što se ponekad reflektovalo i na normativnom planu, tako da su propisi u pojedinim federalnim jedinicama održavali osobenosti njihove verske strukture, kao i društvenog značaja koji je religija imala. U radu će biti ukazano i na to da u socijalističkoj Jugoslaviji, i pored zvanične stro- ge odvojenosti države od verskih zajednica, nisu sve verske organizacije ima- le identičan pravni položaj.
Ključne reči:
verske zajednice, sloboda veroispovesti, odvojenost drža- ve i crkve, socijalizam, konkordat, kancelparagraf, Jugoslavija.